2-тарау. Тауар биржасының мүшелерін аккредиттеу, оларды аккредиттеуді тоқтата тұру және тоқтату шарттары мен тәртібі

9. Тауар биржасында аккредиттеу брокерлерге, дилерлерге, маркет-мейкерлерге биржалық сауда-саттыққа қатысуға және Заң мен осы қағидаларға сәйкес биржалық мәмілелерді жүзеге асыруға құқық береді.

10. Брокер және (немесе) дилер екі және одан да көп тауар биржаларының мүшесі бола алады.

11. Заңды тұлғаның мүлкіндегі ең төмен үлесті тікелей немесе жанама түрде иеленетін, сондай-ақ өзінде бар азаматтық-құқықтық қатынастар негізінде жеке-дара басқаруды жүзеге асыратын жеке тұлға екі және одан да көп брокерлердің және (немесе) дилерлердің және (немесе) маркет-мейкерлердің басшысы және (немесе) құрылтайшысы (тең құрылтайшысы) бола алмайды.

12. Тауар биржасының мүшелері тауар биржасында коммерциялық құпияны құрайтын мәліметтерді жария етуге әкеп соғуы мүмкін әрекеттерге (әрекетсіздікке) жол бермейді.

13. Тауар биржасында аккредиттеуден өту үшін үміткерге мынадай талаптар қойылады:

1) азаматтық құқықтық қабілеттілікке ие болу;

2) төлем қабілеттілігінің болуы, салық берешегінің болмауы;

3) банкроттық не тарату рәсіміне жатпауға, оның мүлкіне тыйым салынбаған, оның қаржы-шаруашылық қызметі тоқтатылмаған;

4) басшы лауазымдарды атқаратын қызметкерлердің жоғары білімінің болуы;

5) Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар және сыбайлас жемқорлық қылмыстар жасағаны үшін алынбаған немесе өтелмеген соттылығының болмауы (бірінші басшы үшін) негіздер болып табылады.

14. Тауар биржасында аккредиттеу үшін үміткер тауар биржасына мынадай құжаттар мен мәліметтерді ұсынады:

1) тауар биржасының мүшелігіне қабылдау туралы өтініш;

2) қағида және (немесе) жарғы болған кезде енгізілген өзгерістер және (немесе) толықтырулар ескеріле отырып, заңнамада белгіленген тәртіппен бекітілген қағиданың және (немесе) Жарғының көшірмесі (салыстырып тексеру үшін түпнұсқалары ұсынылмаған жағдайда нотариалды куәландырылған);

3) Құрылтай шарты (болған жағдайда);

4) үміткерді қосылған құн салығын төлеуші ретінде салықтық есепке қою туралы анықтама (бар болса);

5) бірінші басшы немесе оның орнындағы адам, сондай-ақ бас бухгалтер (болған жағдайда)қол қойған соңғы қаржы жылындағы қаржылық есептіліктің түпнұсқасы;

6) заңды тұлғалар үшін-заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) туралы анықтама;

7) үміткердің кіру жарнасын төлегенін растайтын құжат;

8) үміткердің бірінші басшысында Экономикалық қызмет және сыбайлас жемқорлық қылмыстар жасағаны үшін алынбаған немесе өтелмеген соттылығының жоқтығы туралы анықтама;

9) үміткердің бенефициарлық меншік иелері туралы мәліметтер.

15.Тауар биржасында аккредиттеу туралы шешімді тауар биржасы осы қағидалардың 14-тармағында көрсетілген өтініш пен құжаттарды қабылдаған кезден бастап бес жұмыс күні ішінде қабылдайды.

16. Қабылданған шешім туралы үміткерге тауар биржасы аккредиттеу немесе аккредиттеуден бас тарту туралы шешім шығарғаннан кейін бір жұмыс күні ішінде жазбаша хабарланады.

17. Шешім мынадай жағдайларда тапсырылды деп есептеледі:

1) қолма-қол - алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

2) поштамен - тапсырыс хатпен;

3) электрондық тәсілмен - тауар биржасына хатта көрсетілген электрондық мекенжайға жіберілген күннен бастап.

18. Тауар биржасында аккредиттеуден мынадай жағдайларда бас тартылады:

1) үміткердің осы қағидалардың 13-тармағында белгіленген талаптарға сәйкес келмеуі;

2) осы қағидалардың 14-тармағында көрсетілген құжаттар мен мәліметтерді ұсынбау, толық көлемде ұсынбау және (немесе) анық қамтылмаған ақпаратты ұсыну;

3) үміткерге қатысты қызметке немесе жекелеген қызмет түрлеріне тыйым салу туралы заңды күшіне енген сот шешімінің болуы;

4) Қазақстан Республикасының "Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" Заңында қарастырылған Терроризмді және экстремизмді қаржыландырумен байланысты ұйымдар мен тұлғалардың тізбесіне көзделген тәртіппен үміткердің, оның бенефициарлық меншік иелері және (немесе) оның бірінші басшысының енгізілуі;

5) үміткерге, оның бенефициарлық меншік иелері және (немесе) оның бірінші басшысына қатысты заңды күшіне енген сот шешімінің (үкімінің) болуы, соның негізінде үміткер және (немесе) оның бірінші басшысы тауар биржасында аккредиттеуді алуға байланысты арнайы құқықтан айырылған;

6) Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл саласындағы заңнаманың талаптарында көзделген құжаттарды беруден бас тарту;

7) Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл саласындағы заңнамада көзделген негіздер бойынша жүргізіледі.

Осы тармақта көрсетілмеген негіздер бойынша үміткерді аккредиттеуден бас тарту туралы шешім қабылдауға жол берілмейді.

19. Тауар биржасында аккредиттеуді тоқтата тұру мынадай негіздер бойынша жүзеге асырылады:

1) тауар биржасының мүшесі шешім қабылдаған жағдайда, онда мынадай мәліметтер көрсетіле отырып, тиісті өтініш берген жағдайда:

аккредиттеуді тоқтата тұрудың себебі;

аккредиттеуді тоқтата тұру мерзімі;

жасалған биржалық мәмілелер бойынша орындалмаған міндеттемелерінің болмауы туралы;

2) биржа мүлкін пайдаланғаны, ақпараттық-техникалық және клирингтік қызмет көрсеткені, сондай-ақ биржалық алым үшін белгіленген төлемдерді (екі және одан көп) төлемеген кезде;

3) тауар биржасы осы қағидалардың 12, 13 және 18-тармақтарында белгіленген және Заңда, Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде, уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерінде және тауар биржасының ішкі құжаттарында белгіленген талаптарды тауар биржасы мүшесінің сақтамауын анықтаған жағдайда.

Тауар биржасының мүшесі қағидалардың осы тармағында белгіленген талаптарды сақтамағаны анықталған жағдайда, тауар биржасы үш жұмыс күні ішінде оған мерзімдерді көрсете отырып, аккредиттеуді тоқтата тұру туралы жазбаша түрде хабарлама жібереді.

20. Тауар биржасында аккредиттеуді қайта бастау мынадай негіздер бойынша жүзеге асырылады:

1) тауар биржасында аккредиттеу өз қалауы бойынша тоқтатыла тұрған жағдайда - тауар биржасы мүшесінің өтініші бойынша жүзеге асырылады;

2) осы қағидалардың 19-тармағында көзделген бұзушылықтарды жою туралы растайтын құжаттарды ұсыну.

21. Тауар биржасында аккредиттеуді тоқтату мынадай негіздер бойынша жүзеге асырылады:

1) тауар биржасының мүшесі тиісті өтінішті ұсына отырып, онда мынадай мәліметтерді көрсете отырып, шешім қабылдаған жағдайда:

аккредиттеуді тоқтату себебі;

жасалған биржалық мәмілелер бойынша барлық міндеттемелерді оның орындауы туралы;

2) өз қалауы бойынша өтінішті қоспағанда, тауар биржасында аккредиттеуді тоқтата тұру үшін негіз болған бұзушылықтарды жоймау;

3) тауар биржасының мүшесі таратылған жағдайда;

4) тауар биржасының мүшесіне қатысты қызметке немесе қызметтің жекелеген түрлеріне тыйым салу туралы заңды күшіне енген сот шешімінің болуы;

5) тауар биржасының мүшесі тарапынан бағалармен айла-шарғы жасау фактісі расталған жағдайда;

6) тауар биржасында аккредиттелген күннен бастап қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде брокерлік, дилерлік және маркет-Мейкерлік қызметті жүзеге асырған жағдайларда жүзеге асырылады.

Тауар биржасы тауар биржасында аккредиттеуді тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату туралы өтініштерді өтініш қабылданған кезден бастап бес жұмыс күні ішінде қарайды. Тауар биржасының мүшесінде биржалық мәмілелер бойынша орындалмаған міндеттемелер анықталған жағдайда, тауар биржасы өтінімді қарауды ол биржалық мәмілелер бойынша барлық міндеттемелерді орындағанға дейін қабылдамайды.

22. Тауар биржасы белгілейтін тауар биржасында аккредиттеуді тоқтата тұру үшін негіз болған бұзушылықтарды жою мерзімдері отыз жұмыс күнінен аспайды.

23. Тауар биржасы тауар биржасында брокерлік және дилерлік аккредиттеудің күшін жою туралы шешім қабылдайды:

1) тауар биржасында аккредиттелген күннен бастап қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде брокерлік және дилерлік қызметті жүзеге асырған;;

2) тауар биржасында брокерлік және дилерлік қызметті жүзеге асыруды ерікті түрде тоқтату туралы шешім қабылдау;

3) Заңның 21-бабының 3-тармағында көзделген әрекеттердің біреуі қатарынан күнтізбелік алты ай ішінде екі реттен артық жасалған жағдайларда тоқтатылады.

 3-тарау. Индустриялық сертификаты бар дилерлерді аккредиттеу, олардың аккредиттелуін тоқтата тұру және тоқтату шарттары мен тәртібі

24. Өздері өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын тұлғалар индустриялық сертификатты ұсыну бойынша тауар биржасында дилерлер ретінде қосымша талаптарсыз аккредиттеледі.

25. Тауар биржасында аккредиттеу үшін индустриялық сертификаты бар және тауар биржасында өзі өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын дилер тауар биржасына тауар биржасының мүшелігіне қабылдау туралы өтінішті ұсынады.

26. Тауар биржасында аккредиттеу туралы шешімді тауар биржасы өтініш қабылданған кезден бастап бес жұмыс күні ішінде қабылдайды.

Үміткерге қабылданған шешім туралы бір күн ішінде жазбаша хабарланады.

Шешім мынадай жағдайларда тапсырылды деп есептеледі:

1) қолма-қол - алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

2) поштамен - тапсырыс хатпен табыс етіледі;

3) электрондық тәсілмен – тауар биржасы хатта көрсетілген электрондық мекенжайға жіберген күннен бастап жүзеге асырылады.

27. Тауар биржасында аккредиттеуден негізсіз бас тартылған жағдайда, индустриялық сертификаты бар және тауар биржасында өзі өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын дилер тауар биржасының шешіміне уәкілетті органға және бәсекелестікті қорғау саласындағы уәкілетті органға шағым жасайды.

28. Уәкілетті органға шағымдану үшін негіздер:

1) тауар биржасында аккредиттеу туралы шешімде жазылған қорытындылардың негізсіз бас тарту мән-жайларына сәйкес келмеуі;

2) тауар биржасында аккредиттеуден бас тарту туралы шешім шығарған кезде Қазақстан Республикасының Тауар биржалары саласындағы заңнамасы нормаларының дұрыс қолданылмауы негіздер болып табылады.

Уәкілетті органның шешімімен келіспеген жағдайда индустриялық сертификаты бар дилер сотқа жүгінеді.

29. Тауар биржасында аккредиттеуді тоқтата тұру осы қағидалардың 19-тармағында көзделген негіздер бойынша, сондай-ақ дилердің индустриялық сертификатының қолданылу мерзімінің аяқталу фактісі анықталған жағдайда жүзеге асырылады.

Тауар биржасының мүшесі қағидалардың осы тармағында белгіленген талаптарды сақтамағаны анықталған жағдайда, тауар биржасы үш жұмыс күні ішінде оған мерзімдерді көрсете отырып, аккредиттеуді тоқтата тұру туралы жазбаша түрде хабарлама жібереді.

30. Тауар биржасында аккредиттеуді қайта бастау мынадай негіздер бойынша жүзеге асырылады:

1) индустриялық сертификатқа ие және тауар биржасында өзі өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын дилердің өтініші бойынша – тауар биржасында аккредиттеу өз қалауы бойынша тоқтатыла тұрған жағдайда;

2) өз қалауы бойынша өтінішті қоспағанда, тауар биржасында аккредиттеуді тоқтата тұруға негіз болған бұзушылықтарды жою туралы растайтын құжаттар мен мәліметтерді ұсынуды қамтиды.

31. Тауар биржасында аккредиттеуді тоқтату осы қағидалардың 21-тармағында көзделген негіздер бойынша, сондай-ақ индустриялық сертификат жоғалған (қолданылуы тоқтатылған) жағдайда да жүзеге асырылады.

32. Тауар биржасы индустриялық сертификатқа ие және тауар биржасында өзі өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын дилердің тауар биржасында аккредиттеуді тоқтата тұру, қайта бастау және тоқтату туралы өтініштерін өтініш қабылданған кезден бастап бес жұмыс күні ішінде қарайды.

Индустриялық сертификатқа ие және тауар биржасында өзі өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын дилерде биржалық мәмілелер бойынша орындалмаған міндеттемелер анықталған жағдайда, тауар биржасы биржалық мәмілелер бойынша барлық міндеттемелерді орындағанға дейін өтінішті қараудан бас тартады.

 4-тарау. Маркет-мейкерлер қызметінің шарттары

33. Тауар биржасы мен маркет-мейкердің өзара іс-қимылы келісім, сондай-ақ тауар биржасының ішкі құжаттары негізінде жүзеге асырылады.

34. Маркет-мейкердің қызметі базалық активі стандартталған тауарлар болып табылатын мерзімді келісімшарттардың биржалық сауда-саттығында ғана жүзеге асырылады.

35. Маркет-мейкер биржалық сауда-саттыққа қатысады және бағаларды, сұранысты, ұсынысты немесе мерзімді келісімшарттармен сауда-саттық көлемін қолдауды жүзеге асырады.

36. Маркет-мейкер ағымдағы уақытта осы маркет-мейкердің ағымдағы уақытта белсенді барлық котировкаларының арасында әлеуетті контрагент үшін ең тиімді бағаға ие мерзімді келісімшартты сатып алуға/сатуға арналған ең үздік котировкаларды қолдайды.

37. Тауар биржасы маркет-мейкердің міндетті котировкалары үшін спрэдтің ең жоғары/ең аз мәні бойынша маркет-мейкердің үздік міндетті екі жақты котировкаларының ең аз көлемінің мөлшері бойынша, сауда күні ішінде ашық позициялардың ең аз мөлшері бойынша, маркет-мейкердің котировкалары қолдауға тиіс сауда сессиясының уақыт кезеңі бойынша шешім қабылдайды.

38. Маркет-мейкерлер сауда сессиясы кезінде мерзімді келісімшарттар бойынша тайм-аутты пайдаланады.

Тайм-аутты, егер сауда құралдарының ерекшеліктерінде өзгеше белгіленбесе, маркет-мейкер сауда сессиясы ішінде бірнеше рет пайдаланады, бұл ретте маркет-мейкер тайм-аут ретінде пайдаланатын жиынтық уақыт минуттарда немесе сауда сессиясының барлық ұзақтығының пайыздарында көрсетілген ерекшеліктермен белгіленеді.